Το αρχαίο μνημείο ήρθε στο φως από ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην κορυφή του λόφου Παπούρα, στο Καστέλλι (Δήμος Ηρακλείου Κρήτης).

Το μνημείο χρονολογείται, προς το παρόν με επιφύλαξη, στο 2.000 π.Χ. και αποτελείται από έναν κυκλικό πυραμιδωτό χώρο με έντονα στοιχεία παλαιοανακτορικής εποχής, διαμέτρου περίπου 48μ που καλύπτει επιφάνεια περίπου 1800τμ.

Πρόκειται για το πρώτο μνημείο αυτού του τύπου που έχει εντοπιστεί και ανασκάπτεται στην Κρήτη. Το μέγεθος, η αρχιτεκτονική του διάρθρωση και η επιμελημένη κατασκευή προϋποθέτει σημαντική εργασία, εξειδικευμένη εμπειρία και μια ισχυρή κεντρική διοίκηση, που οργάνωσε την κατασκευή του. Το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για κάποιου τύπου κοινοτικό κτήριο – ορόσημο για την ευρύτερη περιοχή της Πεδιάδας.

Παρόμοιες κατασκευές, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, απαντώνται σε πολλά σημεία του κόσμου όπως την Κιλικία, την Καππαδοκία, την Κύπρο, της Ιορδανία, τη Μεσοποταμία έως και τη Λατινική Αμερική όπου ο Ήλιος λατρευόταν σα θεότητα.

Οι θεωρίες φυσικά δίνουν και παίρνουν ως προς τη χρήση και το σκοπό του αλλά προς το παρόν καμία από αυτές δε μπορεί να υποστηριχθεί επαρκώς. Θα χρειαστεί ακόμη χρόνος κι έρευνα ώστε να μπορέσουμε να ξεκλειδώσουμε τα μυστικά του, παρόλα ταύτα μία από τις θεωρίες αυτές μπορείτε να παρακολουθήσετε στο βίντεο.

Το μνημείο βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο του λόφου, σε τμήμα της κορυφής που είχε απαλλοτριωθεί για την τοποθέτηση Συστημάτων Επιτήρησης (ραντάρ) του νέου αερολιμένα. Αυτό όπως είναι αναμενόμενο, δημιουργεί προβλήματα στην κατασκευή του αερολιμένα, γιατί οι Έλληνες Αρχαιολόγοι δε φημίζονται για την ταχύτητά τους. Σχετικά με το θέμα, η Υπουργός Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη δήλωσε:

«Πρόκειται για ένα μοναδικό εύρημα με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Υπάρχουν λύσεις, ώστε το ολοκληρωθεί η αρχαιολογική έρευνα του μνημείου και το ίδιο να προστατευθεί απολύτως. (…) Προτεραιότητα όλων μας είναι η προστασία του μνημείου, αυτού του μοναδικού ευρήματος. Όλοι κατανοούμε την σημασία και την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Όλοι κατανοούμε το αναπτυξιακό μέγεθος του συγκεκριμένου έργου, το οποίο γίνεται στο Καστέλι. Το έργο του νέου αεροδρομίου μπορεί να προχωρήσει και οι αρχαιότητες να προστατευθούν, όπως πρέπει».